Köpek Sahiplenmeden Önce Bilinmesi Gerekenler
Köpek sahiplenmek eve yeni bir aile üyesini dahil etmek gibidir. Bu da ciddi bir sorumluluk getirir. Bu sorumluluk altında ezilmemek için köpekleri iyi tanımalı, davranışlarına karşı nasıl davranmanız gerektiğini, beslenme ve tuvalet alışkanlığını çözmeniz gerekir. Bunun yanında veteriner stresi, gezdirme, sosyalleşme gibi pek çok etmen daha karşınıza çıkar. Biz tüm bunlar için rehberiniz olmaya hazırız.
Bu kapsamlı rehber, köpek sahipliğinin her yönünü detaylıca ele almaktadır. Genel evcil hayvan sahipliği rehberimizi okuduysanız, burada köpeklere özel tüm ayrıntıları bulacaksınız. Kedi sahipliği ile karşılaştırmalı bilgiler için kedi sahipleri rehberimizi de inceleyebilirsiniz.
Köpek Sahiplenmeden Bilmeniz Gerekenler
Köpek sahipliği kedi sahipliğinden çok farklıdır. Köpekler son derece sosyal hayvanlardır ve sürekli insan etkileşimine ihtiyaç duyarlar. Günde 8-10 saat yalnız bırakılan bir köpek mutsuz olur ve davranış sorunları geliştirir. İş programınız köpek sahipliğine uygun mu?
Köpekler 8-16 yıl yaşar ve bu süre boyunca günlük yürüyüş, oyun, eğitim, sosyalleşme gerektirir. Hasta olduğunda veteriner masrafları, yaşlandığında özel bakım ihtiyaçları olacak. Bu uzun vadeli taahhüde hazır mısınız?
Evinizi Köpek İçin Nasıl Hazırlarsınız
Temel Malzemeler ve Ekipmanlar
Köpek almadan önce temin etmeniz gereken temel malzemeler: köpek yatağı, su ve yem kabı, köpek maması, tasma ve gezdirme kayışı, oyuncaklar, tuvalet pedleri (yavru için), taşıma çantası. Bu malzemeler için 500-1500 TL arası bütçe ayırın.
Tasma ve kayış seçimi çok önemli. Yavru köpekler için yumuşak, ayarlanabilir tasma alın. Büyük ve güçlü köpekler için sağlam, kaliteli malzeme gerekir. Otomatik kayış güvenli değil, sabit uzunlukta olanı tercih edin.
Oyuncak seçimi köpeğin boyutuna göre yapın. Çok küçük oyuncaklar yutma riski yaratır, çok sert olanlar diş kırığına sebep olabilir. İp oyuncaklar, kong oyuncakları, çiğneme kemikleri güvenli seçeneklerdir.
Güvenlik Önlemleri ve Ev Düzenlemesi
Köpek evi kedilerden çok daha fazla güvenlik önlemi gerektirir çünkü köpekler daha meraklı ve yıkıcıdır. İlk önce zehirli maddeleri kaldırın: çikolata, soğan, üzüm, xylitol içeren ürünler, temizlik malzemeleri, ilaçlar erişilemez yerlerde olmalı.
Elektrik kablolarını mutlaka koruyun. Özellikle yavru köpekler her şeyi çiğner ve elektrik çarpması ölümcül olabilir. Kablo koruyucuları kullanın veya kabloları duvar içine geçirin.
Küçük nesneleri kaldırın çünkü köpekler her şeyi yutabilir. Çorap, oyuncak parçaları, düğme, madeni para gibi nesneler bağırsak tıkanıklığına sebep olur ve ameliyat gerektirir.
Bahçe Güvenliği ve Dış Mekan Hazırlığı
Bahçeli evde yaşıyorsanız çit kontrolü kritik öneme sahip. Çit altında köpeğin kaçabileceği boşluklar var mı kontrol edin. Köpekler kazı yapmada çok iyidir ve şaşırtıcı yerlerden kaçabilir.
Bahçedeki zehirli bitkiler kontrol edin. Oleander, ricinus, azalea, rhododendron köpekler için ölümcüldür. Bu bitkileri kaldırın veya erişilemez hale getirin.
Bahçe kimyasalları (gübre, ilaç, slug öldürücü) çok tehlikeli. Bunları kullandıktan sonra belirli süre köpeğin bahçeye çıkmasını engelleyin. Güvenli, kilitli yerlerde saklayın.
Havuz güvenliği de önemli. Köpeklerin havuzdan çıkış yolu olmalı. Tüm köpekler yüzmeyi bilmez ve paniklayabilir. Havuz örtüsü veya çit ile korunmalı.
İlk Günlerde Yapmanız Gerekenler
Eve Gelişin İlk Saatleri
Köpeğin eve getirildiği gün çok heyecanlı ama aynı zamanda stresli bir gündür. İlk birkaç saat çok kritik çünkü köpeğin size ve eve karşı ilk izlenimleri oluşur. Sakin ve sabırlı olmak çok önemli.
Eve geldiğinde önce dış tuvaleti yaptırın, ardından evde kısa bir tur attırın. Tüm evi bir anda göstermek yerine adım adım tanıştırın. Kendi alanını (yatak, yem-su kabı) gösterin.
İlk günlerde çok fazla misafir çağırmayın. Köpek önce size ve aile üyelerine alışmalı. Çocuklar varsa onlara köpekle nasıl etkileşim kuracaklarını öğretin - ani hareketler yapmamak, yüksek sesle bağırmamak.
Veteriner Kontrol ve Sağlık Değerlendirmesi
İlk 48 saat içinde mutlaka veteriner randevusu alın. Bu kontrolde köpeğin genel sağlık durumu, parazit varlığı, aşı geçmişi değerlendirilir. Kalp, akciğer, gözler, kulaklar kontrol edilir.
Mikroçip takılıp takılmadığı kontrol edilir. Eğer yoksa mutlaka mikroçip yaptırın. Köpekler kaçma konusunda çok yetenekli ve mikroçip hayat kurtarıcı olabilir. Chip bilgilerini güncel tutmayı unutmayın.
Bu kontrol sırasında kısırlaştırma planını da görüşün. 6-8 aylık yaştan sonra yapılabilen bu operasyon hem sağlık açısından hem de davranış düzenleme açısından faydalıdır.
İlk Gece ve Uyku Düzeni
İlk gece köpeğin nerede yatacağını önceden karar verin. Yatak odanızda yatmasını istiyorsanız köpek yatağı hazırlayın. Yavru köpekler ilk gecelerde çok ağlayabilir çünkü anne ve kardeşlerinden ayrı kalır.
Ağlarsa hemen yanına koşmayın çünkü bu davranışı pekiştirir. Sakin sesle konuşun, varlığınızı hissettirin ama fazla müdahale etmeyin. Çoğu köpek 2-3 gece sonra alışır.
Crate (köpek kafesi) kullanacaksanız bunu güvenli bir sığınak gibi tanıtın, ceza yeri değil. İçine yumuşak yatak, oyuncak koyun. Kapıyı ilk önce açık bırakın ki kendi istediğinde girebilsin.
Köpek Beslenmesi ve Beslenme İhtiyaçları
Köpeklerde Yaş Gruplarına Göre Beslenme Gereklilikleri
Yavru köpekler (8 hafta - 12 ay) hızlı büyüme dönemindedir ve yüksek protein, yüksek kalori gerektirir. Günde 3-4 öğün beslenmelidir. Ana sütü 6-8 hafta emmesi ideal, daha erken ayrılmaları sindirim ve bağışıklık sorunlarına sebep olur.
Genç köpekler (6-18 ay) hala büyüme dönemindedir ama beslenme sıklığı azalır. Büyük ırklar 18-24 aya kadar büyümeye devam eder ve özel yavru maması gerektirir. Bu dönemde protein kalitesi çok önemli.
Erişkin köpekler (1-7 yaş) dengeli beslenmeye ihtiyaç duyar. Günde 2 öğün ideal - sabah ve akşam. Aktivite seviyesine göre porsiyon ayarlayın. Çok aktif köpekler daha fazla kalori, sedanter köpekler daha az gerektirir.
Yaşlı köpekler (7 yaş üstü) metabolism yavaşlaması nedeniyle daha az kalori gerektirir. Çiğneme zorluğu yaşayabilir, özel yaşlı köpek maması kullanılabilir. Böbrek ve kalp sorunları varsa veteriner diyeti gerekebilir.
Köpek Maması Seçimi
Kaliteli köpek mamasının ilk içeriği et kaynaklı protein olmalıdır. "Tavuk unu" yerine "taze tavuk eti" yazanları tercih edin. İlk beş içerik arasında en az üçü et kaynaklı olmalı.
Protein oranı yavru köpekler için minimum %28, erişkin köpekler için %18 olmalı. Yağ oranı yavru için %17, erişkin için %8 olmalı. Tahıl alerjisi varsa tahılsız mamalar tercih edin.
Premium markalar pahalı görünse de porsiyon başına maliyeti daha düşüktür çünkü daha az miktarda verilir ve daha besleyicidir. Ucuz mamalar doldurulması için fazla verilmesi gerekir ve uzun vadede sağlık sorunları yaratabilir.
Beslenme Zamanları ve Porsiyon Kontrolü
Düzenli beslenme saatleri oluşturmak çok önemli. Sabah 7-8, akşam 17-18 saatleri idealdir. Böylece köpeğin sindirim sistemi alışır ve tuvalet zamanları öngörülebilir hale gelir.
Porsiyon hesaplaması köpeğin kilosuna, yaşına, aktivite seviyesine göre yapılır. Mama paketindeki tabla rehber olur ama veterinerinizle de konuşun. Kilo artışı veya kaybında porsiyon ayarlayın.
Serbest beslenme (kapta sürekli mama bırakma) köpekler için uygun değil çünkü aşırı yeme ve obeziteye sebep olur. Belirli saatlerde verip 20-30 dakika sonra kaldırmak daha sağlıklı.
Köpeklere Verilmemesi Gereken Yiyeceklar
Çikolata köpekler için son derece zehirlidir ve ölümcül olabilir. Özellikle bitter çikolata çok tehlikeli. Soğan ve sarımsak anemiye sebep olur. Üzüm ve kuru üzüm akut böbrek yetmezliği yapar.
Xylitol (şekersiz sakız, şeker) köpeklerde ani kan şekeri düşüşü ve karaciğer hasarına sebep olur. Avokado, makadamya fıstığı, alkol de zehirli etkiye sahip.
Kemik verirken dikkatli olun. Pişmiş kemikler parçalanır ve iç organları delebilir. Çiğ kemikler daha güvenli ama yutma riski var. Özel köpek çiğneme kemiği tercih edin.
Süt ve süt ürünleri çoğu erişkin köpekte ishale sebep olur. Tuzlu, baharatlı, yağlı yiyecekler sindirim sistemi için zararlı. İnsan yemeği vermekten mümkün olduğunca kaçının.
Köpeklerde Adım Adım Tuvalet Eğitimi
Tuvalet eğitimi sabır gerektiren ama mutlaka başarılacağınız bir süreçtir. Yavru köpekler 4-6 aya kadar tam kontrol sağlayamaz, bu normal. Küçük mesane kapasiteleri var.
Her 2 saatte bir, yemekten sonra, uykudan sonra, oyundan sonra mutlaka dışarı çıkarın. Bu zamanlarda ihtiyacı gelme ihtimali en yüksek. Dışarıda yaptığında bol bol ödüllendirin.
İçerde kaza yaparsa asla azarlamayın veya burnunu batırmayın. Bu korku yaratır ve gizlice yapmaya başlar. Sessizce temizleyin, enzimatik temizleyici kullanın ki koku kalmasın.
Tuvalet pedi kullanıyorsanız belli bir yere koyun ve oraya alıştırın. Ama mümkünse direkt dışarı eğitim verin çünkü sonradan değiştirmesi zordur.
Köpek Sağlığı ve Veteriner Takibi
Zorunlu Aşılar ve Aşı Takvimi
Köpek aşıları yaşamsal öneme sahiptir. Temel karma aşı (DHPP) köpek vebası, hepatit, parainfluenza, parvovirus'a karşı korur. İlk aşılar 6-8 haftalıkken başlar, 3-4 hafta arayla tekrarlanır.
Kuduz aşısı yasal zorunluluktur ve yıllık yapılır. Kennel öksürüğü (bordatella) aşısı özellikle sosyal köpekler için önemli. Lyme hastalığı aşısı bölgesel risk varsa yapılır.
Aşı öncesi mutlaka sağlık kontrolü yapılır. Hasta, stresli, parazitli köpekler aşılanmaz. Aşıdan sonra 24-48 saat yorgunluk, hafif ateş normal ama uzun sürerse veterinere başvurun.
Parazit Kontrolü ve Önleyici Tedaviler
İç parazitler (roundworm, hookworm, whipworm, tapeworm) özellikle yavru köpeklerde yaygın. 3 ayda bir gaita analizi yaptırın. Yavru köpekler 2-3 haftalıkken başlayarak düzenli ilaç alır.
Dış parazitler (pire, kene, uyuz) mevsimsel problem. Özellikle ilkbahar-yaz aylarında aylık önleyici ürün kullanın. Kene Lyme hastalığı, pire tenya yayabilir.
Kalp kurdu çok ciddi bir hastalık ve önlenmesi tedavisinden çok daha kolay. Sivrisinek ısırığıyla bulaşır. Aylık önleyici tablet veya yıllık enjeksiyon ile korunabilir.
Köpeklerde Acil Durum Belirtileri
Mide bulanması (bloat) büyük ırklarda yaşamsal tehlike. Mide şişkinliği, kusma çabası ama kusamama, huzursuzluk acil ameliyat gerektirir. Dakikalar içinde ölümcül olabilir.
Zehirlenme belirtileri: kusma, ishal, tremör, nöbet, bayılma. Ne yuttuğunu biliyorsanız ürün ambalajını da götürün. Asla kusturmaya çalışmayın.
Nefes alma zorluğu, göğüs kafesi hareketleri, mavi dil acil durumdur. Özellikle yassı burunlu ırklar (bulldog, pug) sıcak havalarda dikkat edin.
Köpek Bakımı ve Hijyen
Köpeklerde Tüy Bakımı ve Tıraş
Tüy bakımı köpeğin ırkına göre değişir. Kısa tüylü köpekler haftalık fırçalama, uzun tüylü köpekler günlük bakım gerektirir. Tüy dönem zamanları fırçalama artırılmalı.
Undercoat rake, slicker brush, pin brush farklı tüy tipleri için kullanılır. Doğru fırça seçimi önemli, yanlış fırça deriye zarar verebilir. Nazikçe fırçalayın.
Profesyonel tıraş bazı ırklar için gerekli (poodle, bichon). Evde tıraş yaparken elektrik makası kullanın, jilet kullanmayın. Hassas bölgelerde (kasık, koltukaltı) çok dikkatli olun.
Köpeklerde Banyo ve Temizlik
Köpekler genellikle ayda bir banyo yeterli, çok sık banyo doğal yağlarını bozar. Özel köpek şampuanı kullanın, insan şampuanı pH dengesi farklı olduğu için zararlı.
Su sıcaklığı ılık olmalı, çok sıcak veya soğuk stres yaratır. Kulaklarına su kaçırmamasına dikkat edin. Gözlere şampuan gelmemesi için dikkatli olun.
Banyo sonrası iyi kurutun. Havlu ile kurulama yeterli değil, fön makinesi kullanın. Nemli tüy fungal enfeksiyona sebep olabilir. Soğuk günlerde dışarı çıkarmayın.
Köpeklerde Tırnak Kesimi ve Kulak Temizliği
Tırnak kesimi 2-3 haftada bir yapılmalı. Uzun tırnaklar yürümeyi zorlaştırır ve kırılma riski yaratır. Özel köpek tırnak makası kullanın, sadece beyaz kısmı kesin.
Pembe kısım (quick) kesilirse kanar ve ağrılı olur. Tırnak makası yerine tırnak törpüsü de kullanabilirsiniz. Yavaş alıştırın, pozitif deneyim yaratın.
Kulak temizliği haftada bir yapılmalı. Özel kulak temizleyici ve pamuk kullanın. Kulak çubuğunu kulağın derininde kullanmayın, sadece görünen kısmı temizleyin. Kötü koku, kahverengi akıntı enfeksiyon belirtisidir.
Köpeklerde Diş Bakımı ve Ağız Hijyeni
Diş bakımı köpeklerde çok ihmal edilen ama kritik bir konudur. 3 yaşından itibaren diş taşı oluşmaya başlar ve ağız kokusu, diş kaybı, kalp hastalığına sebep olabilir.
Köpek diş fırçası ve pastası kullanın, insan diş macunu zehirlidir. Başlangıçta parmağınızla dişlerini ovmaya alıştırın. Günlük fırçalama ideal, haftada 3 kez minimum.
Diş bakım oyuncakları, çiğneme kemikleri de yardımcı olur. Kong oyuncakları içine diş macunu sürebilirsiniz. Kuru mama yaş mamadan diş sağlığına daha iyidir.
Köpek Egzersizi ve Aktivite İhtiyaçları
Günlük Egzersiz Gereksinimleri
Her köpek ırkının farklı egzersiz ihtiyacı vardır. Küçük ırklar günde 30 dakika, orta boy ırklar 1 saat, büyük ve aktif ırklar 2-3 saat egzersiz gerektirir. Bu sadece yürüyüş değil, koşu, oyun da dahil.
Border Collie, Australian Shepherd gibi çalışan köpekler çok yüksek enerji gerektirir. Günde 3-4 saat aktivite gerekebilir. Yeterli egzersiz alamazlarsa yıkıcı davranışlar sergilerler.
Brachycephalic ırklar (bulldog, pug) nefes alma zorluğu nedeniyle sınırlı egzersiz yapabilir. Sıcak havalarda çok dikkatli olmak gerekir. Yüzme bu ırklar için ideal egzersizdir.
Yaşlı köpekler daha az yoğun ama düzenli egzersiz gerektirir. Eklem sorunları varsa yüzme gibi düşük etkili aktiviteler tercih edin.
Köpeklerde Aşırı Havlama Problemi
Havlama köpeklerin doğal iletişim şeklidir ama aşırısı problem yaratır. Havlama nedenleri: alarm verme, dikkat çekme, sıkılma, korku, teritoryal davranış. Nedeni tespit etmek önemli.
Alarm havlaması için "sessiz" komutu öğretin. Havladığında "teşekkürler" deyin (uyarı aldığınızı gösterin), ardından "sessiz" deyin. Sustuğunda ödüllendirin.
Dikkat çekme havlaması için dikkat vermemeyi öğrenin. Havladığında yüzünüzü çevirin, odadan çıkın. Sessiz olduğunda dikkat verin. Bu zor ama etkili bir yöntem.
Köpeklerde Çiğneme ve Yıkıcı Davranışlar
Çiğneme özellikle yavru köpeklerde normal davranıştur. Diş çıkarma döneminde (3-6 ay) çok yoğunlaşır. Uygun çiğneme oyuncakları sağlayın, değerli eşyalarınızı koruyun.
Erişkin köpeklerde yıkıcı davranış genellikle sıkılma, stresten kaynaklanır. Yeterli egzersiz, zihinsel stimülasyon sağlayın. Kong oyuncakları uzun süre meşgul eder.
Ayrılık kaygısı olan köpekler sahibi yokken yıkıcı davranır. Kademeli ayrılık eğitimi yapın: kısa çıkışlarla başlayın, süreyi artırın. Çıkış ve dönüş dramatik yapmayın.
Yaşlı Köpek Bakımı
Köpeklerde Yaşlılık Belirtilerini
Köpekler genellikle 7-8 yaşından itibaren yaşlılık belirtileri gösterir. Küçük ırklar daha geç, büyük ırklar daha erken yaşlanır. Hareket kısıtlılığı, yorgunluk, gri saçlar ilk belirtilerdir.
Bilişsel değişiklikler de görülebilir. Aynı yerde dönme, tanıdık yerlerde kaybolma, uyku düzeninde değişiklik, anksiyete artışı yaşlılık sinyalleridir.
Duyusal kayıplar yaygındır. İşitme kaybı, görme azalması kademeli olur. Köpeğinizin bu değişikliklere uyum sağlamasına yardım edin.
Yaşlı Köpeklerin İhtiyaçları
Yaşlı köpekler daha sık veteriner kontrolü gerektirir. 6 ayda bir kan tahlili, böbrek-karaciğer fonksiyon testleri, kalp kontrolü yapılmalı.
Beslenme ihtiyaçları değişir. Daha az kalori, kolay sindirilir gıdalar gerekir. Senior köpek mamaları bu ihtiyaçları karşılar. Kilo kontrolü çok önemli.
Eklem sorunları yaygındır. Ortopedik yatak, basamak yardımı, ağrı kesici ilaçlar gerekebilir. Yüzme egzersiz için idealdir çünkü eklemlere yük bindirmez.
Köpek sahiplenme ile ilgili yazımızı tamamladıktan sonra, genel evcil hayvan bakımı rehberimizi inceleyerek tüm evcil hayvanlar için geçerli bilgileri de edinebilirsiniz. Kedi sahipliği ile karşılaştırma yapmak isterseniz kedi sahipleri rehberimizi de okuyabilirsiniz.
Unutmayın ki köpek sahipliği sadece bir hobi değil, yaşam boyu sürecek bir dostluktur. Köpeğiniz size koşulsuz sevgi verecek, sadakat gösterecek ve ailenizin vazgeçilmez bir üyesi olacaktır. Bu özel bağa değer verin ve sorumluluklarınızı yerine getirin. İyi bir başlangıç, uzun yıllar sürecek mutlu bir birlikteliğin temelidir.