Kedi Sahiplenirken Bilinmesi Gerekenler
Kediler, dünyada en popüler evcil hayvanlardan biridir ve bunun çok iyi sebepleri vardır. Bağımsız yapıları, sevimli halleri ve kendilerine özgü karakterleri onları harika ev arkadaşları yapar. Ancak ilk kez kedi sahiplenecekseniz, bu özel dostunuzun ihtiyaçlarını anlamanız çok önemli.
Bu rehber, kedi sahipliğinin A'sından Z'sine kadar her şeyi kapsamaktadır. Genel evcil hayvan sahipliği rehberimizi okuduysanız, burada kedilere özel tüm detayları bulacaksınız. Ayrıca köpek sahipliği ile karşılaştırmalı bilgiler için köpek sahipleri rehberimizi de inceleyebilirsiniz.
Kedi Sahiplenmeden Bilmeniz Gerekenler
Kedi sahiplenme kararını vermeden önce kendinize dürüstçe birkaç soru sormanız gerekiyor. Kediler ortalama 12-18 yıl yaşar, bu da uzun vadeli bir taahhüt demektir. Günlük rutininizde kedi bakımı için zaman ayırabiliyor musunuz?
Kediler köpeklerden çok farklı karaktere sahiptir. Bağımsızlıkları en belirgin özellikleridir ama bu onların sevgi ihtiyacı olmadığı anlamına gelmez. Sadece sevgilerini farklı şekillerde gösterirler. Kucakta oturmayı seven kediler olduğu gibi, mesafeli ama evinizde bulunmaktan mutlu olan kediler de vardır.
Cinsi Kedi Mi Sokak Kedisi mi
Cins kedilerin belirli karakteristik özellikleri vardır. Persian kediler sakin, British Shorthair kediler uyumlu, Maine Coon kediler sosyal karakterde olma eğilimindedir. Ancak cinsi kediler genetik hastalıklara daha yatkın olabilir ve maliyeti yüksektir.
Sokak kedileri genellikle daha dayanıklıdır ve her birinin kendine özgü karakteri vardır. Barınaktan sahiplenirseniz hem bir cana yardım etmiş olursunuz hem de genellikle aşılı, kısırlaştırılmış kedi alırsınız.
Evinizi Kedi İçin Nasıl Hazırlarsınız
Temel Malzemeler ve Ekipmanlar
Kedi almadan önce temin etmeniz gereken temel malzemeler şunlardır: kum kabı ve kedi kumu, su ve yem kabı, kedi maması, taşıma çantası, tırmalama tahtası, oyuncaklar ve rahat bir yatak. Bu malzemeler için 300-800 TL arası bütçe ayırın.
Kum kabı seçimi önemlidir. Açık kum kabıları daha hijyenikken, kapalı olanlar kokuyu daha iyi kontrol eder. Kedi boyutunun 1.5 katı büyüklüğünde kum kabı seçin. Kedi kumu tercihinde topaklanan, kokusuz olanları tercih edin.
Su ve yem kapları paslanmaz çelik veya seramik olmalı. Plastik kaplar bakteriyel enfeksiyona sebep olabilir. Kediler akan sudan içmeyi severler, bu yüzden su çeşmesi tarzı su kabı da kullanabilirsiniz.
Güvenlik Önlemleri ve Ev Düzenlemesi
Kediler için ev güvenliği çok kritiktir çünkü çok meraklı hayvanlardır ve dar yerlere sıkışabilirler. İlk önce pencere güvenliği sağlayın - üst katlarda yaşıyorsanız pencere korkuluğu veya cam balkon şart. Her yıl binlerce kedi "yüksek sınıf sendromu" nedeniyle kaybediliyor.
Elektrik kablolarını gizleyin veya koruyucu kılıf kullanın. Özellikle yavru kediler kabloları çiğneme eğilimindedir. Küçük nesneleri (düğme, iğne, lastik, saç bandı) kaldırın çünkü yutma riski vardır.
Zehirli bitkileri mutlaka kaldırın. Zambak, orkide, poinsettia, aloe vera, ivy kediler için ölümcül olabilir. Bitki seviyorsanız kedi dostu alternatifler tercih edin: kedi otu, spider plant, boston fern güvenli seçeneklerdir.
Kedi SahiplenildiğindeYapmanız Gerekenler
Eve Gelişin İlk Saatleri
Kediler yeni ortamlarda çok strese girerler. Eve geldiğinizde onu hemen tüm eve salıvermeyin. Önce küçük bir odada (yatak odası veya çalışma odası) yem, su, kum kabı ile birlikte bırakın. Bu ona güvenli bir alan hissi verir.
İlk günlerde kedinin saklanması çok normaldi. Yatak altına, dolap arkasına saklansa zorla çıkarmaya çalışmayın. Sakin sesle konuşun, yemek verirken sessizce yaklaşın. Çoğu kedi 2-3 günde kendiliginden çıkmaya başlar.
Çok fazla kişi kediyi görmek isteyecektir ama ilk hafta misafir çağırmayın. Kedinin önce size ve eve alışması gerekiyor. Çocuklar varsa onlara kediye nasıl yaklaşacaklarını öğretin - ani hareketler yapmamak, yüksek sesle konuşmamak önemli.
Veteriner Kontrol ve Sağlık Değerlendirmesi
İlk 48 saat içinde mutlaka veteriner randevusu alın. Bu kontrolde kedinin genel sağlık durumu, parazit varlığı, aşı geçmişi değerlendirilir. Dış kulakta, gözlerde, tüyde anormallik var mı bakılır.
Mikroçip kontrolü yaptırın. Eğer yoksa mutlaka mikroçip takın çünkü kediler kaçma konusunda uzmandır. Mikroçip takımı 100-200 TL tutar ve hayat boyu geçerlidir. Bilgilerinizi güncel tutmayı unutmayın.
Bu kontrol sırasında kısırlaştırma hakkında da konuşun. 6 aylıktan sonra yapılabilen bu operasyon hem sağlık açısından hem de popülasyon kontrolü açısından çok önemli. Erkek kedilerde prostat sorunlarını, dişi kedilerde meme kanseri riskini azaltır.
Kedilerde Besleme Düzeni
İlk günlerde besleme konusunda dikkatli olun. Önceki sahibi ne veriyorsa aynı mamayı verin. Ani mama değişiği ishal, kusma gibi sindirim sorunlarına sebep olur. Yeni mamaya geçiş yapmak istiyorsanız 7-10 gün süreyle yavaş yavaş karıştırarak yapın.
Yavru kediler (4 aya kadar) günde 4 öğün, genç kediler (4-12 ay) günde 3 öğün, erişkin kediler günde 2 öğün beslenmelidir. Düzenli saatlerde beslenme alışkanlığı oluşturun - bu hem sindirim sağlığını destekler hem de kedinin güven duygusunu artırır.
Su her zaman temiz ve taze olmalı. Kediler su içme konusunda seçicidirler. Yem kabından uzak yere su kabı koyun, günlük değiştirin. Bazı kediler musluk suyunu içmez, o zaman damacana suyu deneyebilirsiniz.
Kedi Beslenmesi ve Beslenme İhtiyaçları
Yaş Gruplarına Göre Beslenme Gereklilikleri
Kedi yavruları hızla büyüdükleri için yüksek protein ve kalori gerektirir. 4 haftalık yavrulara özel yavru sütü, 6 haftadan sonra yumuşak yavru maması verilebilir. Ana sütü 8-12 hafta emmeleri ideal, daha erken ayrılmaları sağlık sorunlarına sebep olur.
Genç kediler (4-12 ay) hala büyüme dönemindedir ve erişkin kedilerden %30 daha fazla protein gerektirir. Bu dönemde kaliteli yavru maması veya "all life stages" yazılı mamalar uygundur. Kilo artışını haftalık takip edin.
Erişkin kediler (1-7 yaş) dengeli beslenmeye ihtiyaç duyar. Günlük kalori ihtiyacı kilosuna göre hesaplanır - 4 kg bir kedi için ortalama 250-300 kalori yeterlidir. Aktif kediler daha fazla, sakin kediler daha az kalori gerektirir.
Kedi Maması Seçimi ve Kalite Kriterleri
Kaliteli kedi mamasının ilk içeriği et olmalıdır. "Tavuk unu" yerine "taze tavuk eti" yazanları tercih edin. İlk 5 içerik arasında en az 3 tanesi et kaynaklı olmalı. Tahıl oranı düşük, protein oranı yüksek mamalar tercih edin.
Yaş mama kuru mamadan daha sağlıklıdır çünkü su içeriği yüksektir ve böbrek sağlığını destekler. Kuru mama daha ekonomik ama yanında bol su tüketimi sağlanmalı. İkisini karışık verebilirsiniz - sabah yaş, akşam kuru mama gibi.
Premium markalar başlangıçta pahalı görünse de daha az miktarda verilir ve uzun vadede daha ekonomiktir. Ucuz mamalar doyuruculuğu düşük olduğu için daha fazla vermeniz gerekir ve sağlık sorunları yaratabilir.
Kedilere Verilmemesi Gereken Yiyecekler
Çikolata kediler için zehirdir ve ölümcül olabilir. Soğan, sarımsak anemiye sebep olur. Üzüm ve kuru üzüm böbrek yetmezliği yapar. Çiğ balık tiamin eksikliğine sebep olur. Süt ve süt ürünleri çoğu erişkin kedide ishale neden olur.
İnsan yemeklerinden özellikle kaçınılması gerekenler: tuzlu gıdalar (böbrekler için zararlı), şekerli gıdalar (obesite riski), yağlı gıdalar (pankreatit riski), baharatlı yiyecekler (mide tahrişi).
Kediler için güvenli insan gıdaları da vardır: haşlanmış tavuk eti, haşlanmış balık (kılçıksız), havuç, kabak gibi sebzeler az miktarda verilebilir. Ama bunlar ana besinin yerini tutmamalı, sadece ara sıra ödül olarak verilebilir.
Tırmalama Davranışı ve Çözümleri
Tırmalama kedilerin doğal bir ihtiyacıdır ve tamamen önlenemez. Bu davranışın birden fazla amacı vardır: tırnak bakımı, kas egzersizi, stres atma, bölge işaretleme. Yasaklamaya çalışmak yerine yönlendirmek gerekir.
Tırmalama tahtası seçimi çok önemlidir. Kedinin vücut uzunluğunun 1.5 katı yüksekliğinde olmalı, sağlam durmalı. Farklı dokular deneyin - sisal ip, karton, halı, ahşap. Bazı kediler yatay, bazıları dikey tırmalamayı tercih eder.
Tırmalama tahtasına alıştırma için catnip (kedi otu) kullanabilirsiniz. Kedinin tırnağını alın ve tahta üzerinde tırmalama hareketi yaptırın, sonra ödüllendirin. Sabır gerektirir ama çoğu kedi 1-2 hafta içinde alışır.
Kedilerde Zorunlu Aşılar
Kediler için temel aşılar karma aşı (kedi nezlesi, kedi vebası, kedi lösemisi) ve kuduz aşısıdır. İlk aşılar 6-8 haftalıkken başlar, 3-4 hafta arayla tekrarlanır. Yıllık rapel aşıları kritik öneme sahiptir.
Dış ortamla teması olmayan ev kedileri için aşı programı daha basittir. Sadece temel karma aşı yeterli olabilir, kuduz isteğe bağlıdır. Ama kedinin hiçbir zaman dışarı çıkmayacağından emin olmalısınız.
Aşı öncesi mutlaka sağlık kontrolü yapılır. Hasta, parazitli veya stresli kediler aşılanmaz. Aşıdan sonra 24-48 saat yorgunluk, iştahsızlık normal karşılanır ama uzun sürerse veterinere başvurun.
Parazit Kontrolü ve Önleyici Tedaviler
İç parazitler (kurtlar) özellikle yavru kedilerde yaygındır. 3 ayda bir gaita analizi yaptırın ve gerektiğinde kurt ilaçı verin. Ev kedisi bile anneden veya çiğ etten parazit kapabilir.
Dış parazitler (pire, kene, uyuz) dış ortama çıkan kedilerde sık görülür. Aylık pire-kene damlası kullanın, özellikle ilkbahar-yaz aylarında dikkatli olun. Pire şampuanı geçici çözümdür, düzenli önleyici kullanım şart.
Kulak akarı kedilerde yaygın bir sorundur. Kahverengi, kötü kokulu kulak akıntısı varsa veteriner kontrolü gerekir. Kendi kendinize temizlemeye çalışmayın, kulak zarını delme riski vardır.
Yaygın Sağlık Sorunları ve Belirtileri
Böbrek hastalıkları kedilerde çok yaygındır. Çok su içme, çok işeme, kilo kaybı, kusma belirtileri varsa acil kontrol gerekir. Erken teşhis ile yavaşlatılabilir ama tedavi edilemez.
Ürolojik sorunlar özellikle erkek kedilerde kritiktir. İdrar yapmaya çalışıp yapamama, kan gelmesi, sık sık kum kabına gitme acil durumdur. 24 saat içinde müdahale edilmezse ölümcül olabilir.
Diş sorunları yaşlı kedilerde yaygındır. Ağız kokusu, yemek yerken zorluk, salya akması diş hastalığının belirtileridir. Düzenli diş bakımı ve veteriner kontrolü gerekir.
Kedi Bakımı ve Hijyen
Tüy Bakımı ve Tıraş İhtiyaçları
Kısa tüylü kediler genellikle kendi bakımlarını yapar ama haftalık fırçalama faydalıdır. Bu hem ölü tüyleri temizler hem de sahip-kedi bağını güçlendirir. Tüy dönemlerinde (ilkbahar-sonbahar) günlük fırçalama gerekebilir.
Uzun tüylü kediler (Persian, Maine Coon) günlük fırça gerektirir. Tüy düğümleri oluşursa kesilemeyecek hale gelir ve deride tahriş yapar. Metal fırça ve geniş dişli tarak kullanın, nazikçe fırçalayın.
Banyo genellikle gerekli değildir çünkü kediler kendi temizliklerini yapar. Sadece çok kirlenirse veya veteriner tavsiyesi ile özel şampuan kullanılır. Banyo kediler için stresli olduğu için zorunlu olmadıkça yapmayın.
Tırnak Kesimi ve Kulak Temizliği
Tırnak kesimi 2-3 haftada bir yapılmalıdır. Özel kedi tırnak makası kullanın, insanınkini kullanmayın. Sadece beyaz kısmını kesin, pembe kısım (damar) kesilirse kanar ve ağrı verir.
Tırnak kesimini yavaş alıştırın. İlk önce patilerini tutmaya, tırnaklarını çıkarmaya alıştırın. Ödül verarak pozitif deneyim yaratın. İlk kez yapacaksanız veteriner veya petshoptan yardım alın.
Kulak temizliği aylık yapılmalıdır ama sadece görülen kirli kısım temizlenir. Kulak çubuğunu kulağın içine sokmayın, zararlıdır. Özel kulak temizleme solüsyonu ve pamuk kullanın.
Diş Bakımı ve Ağız Hijyeni
Diş bakımı kedilerde ihmal edilen ama çok önemli bir konudur. 3 yaşından itibaren diş taşı oluşmaya başlar ve ağız kokusu, diş kaybı, enfeksiyona sebep olur. Önleyici bakım kritiktir.
Kedi diş fırçası ve pastası kullanabilirsiniz ama çoğu kedi buna razı olmaz. Alternatif olarak diş bakım ürünleri (stick, oyuncak, su katkısı) kullanın. Kuru mama yaş mamadan diş sağlığına daha iyidir.
Ağız kokusu, salya akması, yemek yerken zorluk, dişlerde sararmalar veteriner kontrol gerektirir. Profesyonel diş temizliği anestezi altında yapılır ve yılda bir gerekebilir.